Werken met gevaarlijke stoffen

Grondstoffen van magistrale bereidingen kunnen risicovol zijn. Het is daarom belangrijk om op de hoogte te zijn van mogelijke gevaren die deze stoffen kunnen meedragen. Veiligheidsinformatie kan afgelezen worden van het etiket nl. gevarenpictogrammen en gerichte veiligheidsaanbevelingen in de vorm van H- en P-zinnen (Hazard and Precaution). Deze H- en P-zinnen opgesteld door het GHS vervangen sinds 2015 de R en S- zinnen (Risk and Safety) en zorgen voor een globale harmonisering. De veiligheidsinformatie is beknopt maar geeft inzicht hoe verantwoord met de grondstof om te gaan, ook al zijn de gevaren soms gering door de kleine hoeveelheden die in de officina gebruikt worden. Bij nieuwe of onbekende stoffen is het zinvol om naast het etiket ook het veiligheidsinformatieblad te raadplegen.

Lijst van gevarenaanduidingen (H-zinnen)

Gevarenaanduiding voor materiële gevaren
H200	Ontplofbare stoffen, instabiel
H201	Ontplofbare stoffen, subklasse 1.1
H202	Ontplofbare stoffen, subklasse 1.2
H203	Ontplofbare stoffen, subklasse 1.3
H204	Ontplofbare stoffen, subklasse 1.4
H205	Ontplofbare stoffen, subklasse 1.5
H220	Ontvlambare gassen, gevarencategorie 1
H221	Ontvlambare gassen, gevarencategorie 2
H222	Ontvlambare aerosolen, gevarencategorie 1
H223	Ontvlambare aerosolen, gevarencategorie 2
H224	Ontvlambare vloeistoffen, gevarencategorie 1
H225	Ontvlambare vloeistoffen, gevarencategorie 2
H226	Ontvlambare vloeistoffen, gevarencategorie 3
H228	Ontvlambare vaste stoffen, gevarencategorie 1 en 2
H240	Zelfontledende stoffen en mengsels, type A Organische peroxiden, type A
H241	Zelfontledende stoffen en mengsels, type B Organische peroxiden, type B
H242	Zelfontledende stoffen en mengsels, type C, D, E en F Organische peroxiden, type C, D, E en F
H250	Pyrofore vloeistoffen, gevarencategorie 1 Pyrofore vaste stoffen, gevarencategorie 1
H251	Voor zelfverhitting vatbare stoffen en mengsels, gevarencategorie 1
H252	Voor zelfverhitting vatbare stoffen en mengsels, gevarencategorie 2
H260	Stoffen en mengsels die in contact met water ontvlambare gassen ontwikkelen, gevarencategorie 1
H261	Stoffen en mengsels die in contact met water ontvlambare gassen ontwikkelen, gevarencategorie 2 en 3
H270	Oxiderende gassen, gevarencategorie 1
H271	Oxiderende vloeistoffen, gevarencategorie 1 Oxiderende vaste stoffen, gevarencategorie 1
H272	Oxiderende vloeistoffen, gevarencategorie 2 en 3 Oxiderende vaste stoffen, gevarencategorie 2 en 3
H280	Gassen onder druk: samengeperst gas; vloeibaar gas; opgelost gas
H281	Gassen onder druk: sterk gekoeld vloeibaar gas
H290	Bijtend voor metalen, gevarencategorie 1

Gevarenaanduidingen voor gezondheidsgevaren
H300	Acute orale toxiciteit, gevarencategorie 1 en 2
H301	Acute orale toxiciteit, gevarencategorie 3
H302	Acute orale toxiciteit, gevarencategorie 4
H304	Aspiratiegevaar, gevarencategorie 1
H310	Acute dermale toxiciteit, gevarencategorie 1 en 2
H311	Acute dermale toxiciteit, gevarencategorie 3
H312	Acute dermale toxiciteit, gevarencategorie 4
H314	Huidcorrosie/-irritatie, gevarencategorie 1A, 1B en 1C
H315	Huidcorrosie/-irritatie, gevarencategorie 2
H317	Huidsensibilisatie, gevarencategorie 1
H318	Ernstig oogletsel/oogirritatie, gevarencategorie 1
H319	Ernstig oogletsel/oogirritatie, gevarencategorie 2A
H330	Acute toxiciteit bij inademing, gevarencategorie 1 en 2
H331	Acute toxiciteit bij inademing, gevarencategorie 3
H332	Acute toxiciteit bij inademing, gevarencategorie 4
H334	Sensibilisatie van de luchtwegen, gevarencategorie 1
H335	Specifieke doelorgaantoxiciteit bij eenmalige blootstelling, gevarencategorie 3, irritatie van de luchtwegen
H336	Specifieke doelorgaantoxiciteit bij eenmalige blootstelling, gevarencategorie 3, narcotische werking
H340	Mutageniteit in geslachtscellen, gevarencategorie 1A en 1B
H341	Mutageniteit in geslachtscellen, gevarencategorie 2
H350	Kankerverwekkendheid, gevarencategorie 1A en 1B
H351	Kankerverwekkendheid, gevarencategorie 2 H360 Voortplantingstoxiciteit, gevarencategorie 1A en 1B
H361	Voortplantingstoxiciteit, gevarencategorie 2
H362	Voortplantingstoxiciteit, aanvullende categorie, effecten op en via lactatie
H370	Specifieke doelorgaantoxiciteit bij eenmalige blootstelling, gevarencategorie 1
H371	Specifieke doelorgaantoxiciteit bij eenmalige blootstelling, gevarencategorie 2
H372	Specifieke doelorgaantoxiciteit bij herhaalde blootstelling, gevarencategorie 1
H373	Specifieke doelorgaantoxiciteit bij herhaalde blootstelling, gevarencategorie 2
H300 + H310	Acute orale toxiciteit en acute dermale toxiciteit, gevarencategorie 1 en 2
H300+H330	Acute orale toxiciteit en acute toxiciteit bij inademing, gevarencategorie 1 en 2
H310+H330	Acute dermale toxiciteit en acute toxiciteit bij inademing, gevarencategorie 1 en 2
H300+H310+H330	Acute orale toxiciteit, acute dermale toxiciteit en acute toxiciteit bij inademing,gevarencategorie 1 en 2
H301+H311	Acute orale toxiciteit en acute dermale toxiciteit, gevarencategorie 3
H301+H331	Acute orale toxiciteit en acute toxiciteit bij inademing, gevarencategorie 3
H311+H331	Acute dermale toxiciteit en acute toxiciteit bij inademing, gevarencategorie 3
H301+H311+H331	Acute orale toxiciteit, acute dermale toxiciteit en acute toxiciteit bij inademing,gevarencategorie 3
H302+H312	Acute orale toxiciteit en acute dermale toxiciteit, gevarencategorie 4
H301+H332	Acute orale toxiciteit en acute toxiciteit bij inademing, gevarencategorie 4
H312+H332	Acute dermale toxiciteit en acute toxiciteit bij inademing, gevarencategorie 4
H302+H312+H332	Acute orale toxiciteit, acute dermale toxiciteit en acute toxiciteit bij inademing,gevarencategorie

Gevaaraanduidingen voor milieugevaren
H400	Acuut gevaar voor het aquatisch milieu, gevarencategorie 1
H410	Chronisch gevaar voor het aquatisch milieu, gevarencategorie 1
H411	Chronisch gevaar voor het aquatisch milieu, gevarencategorie 2
H412	Chronisch gevaar voor het aquatisch milieu, gevarencategorie 3
H413	Chronisch gevaar voor het aquatisch milieu, gevarencategorie 4
H420	Gevaarlijk voor de ozonlaag, gevarencategorie 1

Lijst van voorzorgsmaatregelen (P-zinnen)

Algemeen
P101	“Bij het inwinnen van medisch advies, de verpakking of het etiket ter beschikking houden.”
P102	“Buiten het bereik van kinderen houden.”
P103	“Alvorens te gebruiken, het etiket lezen.”

Voorzorgsmaatregelen in verband met preventie
P201	“Alvorens te gebruiken de speciale aanwijzingen raadplegen.”
P202	“Pas gebruiken nadat u alle veiligheidsvoorschriften gelezen en begrepen heeft.”
P210	“Verwijderd houden van warmte/vonken/open vuur/hete oppervlakken. Niet roken.”
P211	“Niet in een open vuur of op andere ontstekingsbronnen spuiten.”
P220	“Van kleding/.../brandbare stoffen verwijderd houden/bewaren.”
P221	“Vermenging met brandbare stoffen... absoluut vermijden.”
P222	“Contact met de lucht vermijden.”
P223	“Contact met water vermijden in verband met een heftige reactie en een mogelijke wolkbrand.”
P230	“Vochtig houden met...”
P231	“Onder inert gas werken.”
P232	“Tegen vocht beschermen.”
P233	“In goed gesloten verpakking bewaren.”
P234	“Uitsluitend in de oorspronkelijke verpakking bewaren.”
P235	“Koel bewaren.”
P240	“Opslag-en opvangreservoir aarden.”
P241	“Explosieveilige elektrische/ventilatie-/verlichtings-/...apparatuur gebruiken.”
P242	“Uitsluitend vonkvrij gereedschap gebruiken.”
P243	“Voorzorgsmaatregelen treffen tegen ontladingen van statische elektriciteit.”
P244	“Reduceerventielen vrij van olie en vet houden.”
P250	“Malen/schokken/...wrijving vermijden.”
P251	“Houder onder druk: ook na gebruik niet doorboren of verbranden.”
P260	“Stof/rook/gas/nevel/damp/spuitnevel niet inademen.”
P261	“Inademing van stof/rook/gas/nevel/damp/spuitnevel vermijden.”
P262	“Contact met de ogen, de huid of de kleding vermijden.”
P263	“Bij zwangerschap of borstvoeding aanraking vermijden.”
P264	“Na het werken met dit product ... grondig wassen.”
P270	“Niet eten, drinken of roken tijdens het gebruik van dit product.”
P271	“Alleen buiten of in een goed geventileerde ruimte gebruiken.”
P272	“Verontreinigde werkkleding mag de werkruimte niet verlaten.”
P273	“Voorkom lozing in het milieu.”
P280	“Beschermende handschoenen/beschermende kleding/oogbescherming/gelaatsbescherming dragen.”
P281	“De nodige persoonlijke beschermingsuitrusting gebruiken.”
P282	“Koude-isolerende handschoenen/gelaatsbescherming/oogbescherming dragen.”
P283	“Vuur/vlambestendige/brandwerende kleding dragen.”
P284	“Adembescherming dragen.”
P285	“Bij ontoereikende ventilatie een geschikte adembescherming dragen.”
P231+P232	“Onder inert gas werken. Tegen vocht beschermen.”
P235+P410	“Koel bewaren. Tegen zonlicht beschermen.”

Voorzorgsmaatregelen in verband met reactie
P301	“NA INSLIKKEN: “
P302	“BIJ CONTACT MET DE HUID: “
P303	“BIJ CONTACT MET DE HUID (of het haar): “
P304	“NA INADEMING: “
P305	“BIJ CONTACT MET DE OGEN: “
P306	“NA MORSEN OP KLEDING: “
P307	“NA blootstelling: “
P308	“NA (mogelijke) blootstelling: “
P309	“NA blootstelling of bij onwel voelen: “
P310	“Onmiddellijk een ANTIGIFCENTRUM of een arts raadplegen.”
P311	“Een ANTIGIFCENTRUM of een arts raadplegen.”
P312	“Bij onwel voelen een ANTIGIFCENTRUM of een arts raadplegen.”
P313	“Een arts raadplegen.”
P314	“Bij onwel voelen een arts raadplegen.”
P315	“Onmiddellijk een arts raadplegen.”
P320	“Specifieke behandeling dringend vereist (zie ... op dit etiket).”
P321	“Specifieke behandeling vereist (zie ... op dit etiket).”
P322	“Specifieke maatregelen (zie ... op dit etiket).”
P330	“De mond spoelen.”
P331	“GEEN braken opwekken.”
P332	“Bij huidirritatie: “
P333	“Bij huidirritatie of uitslag: “
P334	“In koud water onderdompelen/nat verband aanbrengen.”
P335	“Losse deeltjes van de huid afvegen.”
P336	“Bevroren lichaamsdelen met lauw water ontdooien. Niet wrijven op de betrokken plaatsen.”
P337	“Bij aanhoudende oogirritatie: “
P338	Contactlenzen verwijderen, indien mogelijk. Blijven spoelen.”
P340	“Het slachtoffer in de frisse lucht brengen en laten rusten in een houding die het ademen vergemakkelijkt.”
P341	“Bij ademhalingsmoeilijkheden het slachtoffer in de frisse lucht brengen en laten rusten in een houding die het ademen vergemakkelijkt.”
P342	“Bij ademhalingssymptomen: “
P350	“Voorzichtig wassen met veel water en zeep.”
P351	“Voorzichtig afspoelen met water gedurende een aantal minuten.”
P352	“Met veel water en zeep wassen.”
P353	“Huid met water afspoelen/afdouchen.”
P360	“Verontreinigde kleding en huid onmiddellijk met veel water afspoelen en pas daarna kleding uittrekken.”
P361	“Verontreinigde kleding onmiddellijk uittrekken.”
P362	“Verontreinigde kleding uittrekken en wassen alvorens deze opnieuw te gebruiken.”
P363	“Verontreinigde kleding wassen alvorens deze opnieuw te gebruiken.”
P370	“In geval van brand: “
P371	“In geval van grote brand en grote hoeveelheden: “
P372	“Ontploffingsgevaar in geval van brand.”
P373	“NIET blussen wanneer het vuur de ontplofbare stoffen bereikt.”
P374	“Met normale voorzorgen vanaf een redelijke afstand blussen.”
P375	“Op afstand blussen omwille van ontploffingsgevaar.”
P376	“Het lek dichten als dat veilig gedaan kan worden.”
P377	“Brand door lekkend gas: niet blussen, tenzij het lek veilig gedicht kan worden.”
P378	“Blussen met...”
P380	“Evacueren.”
P381	“Alle ontstekingsbronnen wegnemen als dat veilig gedaan kan worden.”
P390	“Gelekte/gemorste stof opnemen om materiële schade te vermijden.”
P391	“Gelekte/gemorste stof opruimen.”
P301+P310	“NA INSLIKKEN: onmiddellijk een ANTIGIFCENTRUM of een arts raadplegen.”
P301+P312	“NA INSLIKKEN: bij onwel voelen een ANTIGIFCENTRUM of een arts raadplegen.”
P301+P330+P331	“NA INSLIKKEN: de mond spoelen --GEEN braken opwekken.”
P302+P334	“BIJ CONTACT MET DE HUID: in koud water onderdompelen/nat verband aanbrengen.”
P302+P350	“BIJ CONTACT MET DE HUID: voorzichtig wassen met veel water en zeep.”
P302+P352	“BIJ CONTACT MET DE HUID: met veel water en zeep wassen.”
P303+P361+P353	“BIJ CONTACT MET DE HUID (of het haar): verontreinigde kleding onmiddellijk uittrekken -huid met water afspoelen/afdouchen.”
P304+P340	“NA INADEMING: het slachtoffer in de frisse lucht brengen en laten rusten in een houding die het ademen vergemakkelijkt.”
P304+P341	“NA INADEMING: bij ademhalingsmoeilijkheden het slachtoffer in de frisse lucht brengen en laten rusten in een houding die het ademen vergemakkelijkt.”
P305+P351+P338	“BIJ CONTACT MET DE OGEN: voorzichtig afspoelen met water gedurende een aantal minuten; contactlenzen verwijderen, indien mogelijk; blijven spoelen.”
P306+P360	“NA MORSEN OP KLEDING: verontreinigde kleding en huid onmiddellijk met veel water afspoelen en pas daarna kleding uittrekken.”
P307+P311	“NA blootstelling: een ANTIGIFCENTRUM of een arts raadplegen.”
P308+P313	“NA (mogelijke) blootstelling: een arts raadplegen.”
P309+P311	“NA blootstelling of bij onwel voelen: een ANTIGIFCENTRUM of een arts raadplegen.”
P332+P313	“Bij huidirritatie: een arts raadplegen.”
P333+P313	“Bij huidirritatie of uitslag: een arts raadplegen.”
P335+P334	“Losse deeltjes van de huid afvegen. In koud water onderdompelen/nat verband aanbrengen.”
P337+P313	“Bij aanhoudende oogirritatie: een arts raadplegen.”
P342+P311	“Bij ademhalingssymptomen: een ANTIGIFCENTRUM of een arts raadplegen.”
P370+P376	“In geval van brand: het lek dichten als dat veilig gedaan kan worden.”
P370+P378	“In geval van brand: blussen met...”
P370+P380	“In geval van brand: evacueren.”
P370+P380+P375	“In geval van brand: evacueren. Op afstand blussen omwille van ontploffingsgevaar.”
P371+P380+P375	“In geval van grote brand en grote hoeveelheden: evacueren. Op afstand blussen omwille van ontploffingsgevaar.”

Voorzorgsmaatregelen in verband met opslag
P401	“... bewaren.”
P402	“Op een droge plaats bewaren.”
P403	“Op een goed geventileerde plaats bewaren.”
P404	“In gesloten verpakking bewaren.”
P405	“Achter slot bewaren.”
P406	“In corrosiebestendige/... houder met corrosiebestendige binnenbekleding bewaren.”
P407	“Ruimte laten tussen stapels/pallets.”
P410	“Tegen zonlicht beschermen.”
P411	“Bij maximaal ... °C/... °F bewaren.”
P412	“Niet blootstellen aan temperaturen boven 50 °C/122 °F.”
P413	“Bulkmateriaal, indien meer dan ... kg/... lbs, bij temperaturen van maximaal ...°C/... °F bewaren.”
P420	“Gescheiden van ander materiaal bewaren.”
P422	“Onder ... bewaren.”
P402+P404	“Op een droge plaats bewaren. In gesloten verpakking bewaren.”
P403+P233	“Op een goed geventileerde plaats bewaren. In goed gesloten verpakking bewaren.”
P403+P235	“Op een goed geventileerde plaats bewaren. Koel bewaren.”
P410+P402	“Tegen zonlicht beschermen. Op een goed geventileerde plaats bewaren.”
P410+P412	“Tegen zonlicht beschermen. Niet blootstellen aan temperaturen boven 50 °C/122 °F.”
P411+P235	“Bij maximaal ... °C/... °F bewaren. Koel bewaren.”

Voorzorgsmaatregelen in verband met verwijdering
P501	“Inhoud/verpakking afvoeren naar...”